سد گوران کجاست؟ 🌏| معرفی کامل 📝| جاهای دیدنی اطراف 🚢
فهرست عناوین
در جزیره زیبای قشم، سدی تاریخی به نام سد گوران وجود دارد که ارزش فراوانی در تاریخ و فرهنگ این منطقه دارد. کارشناسان بر این باورند که پایه‌های اولیه این سد به دوره هخامنشیان بازمی‌گردد و تاج آن نیز در دوران ساسانیان ساخته شده است. با توجه به اهمیت بالای آب شیرین در جزیره قشم، از دیرباز ساکنان این جزیره برای بهره‌برداری بهینه از این منبع حیاتی تلاش کرده‌اند.
نمونه‌ای برجسته از این تلاش‌ها، سد تاریخی پی پشت است که دریچه و حوضچه آن از دوران حکومت ساسانیان به جا مانده است. بازدید از سد گوران به‌عنوان یکی از جاذبه‌های دیدنی قشم، تجربه‌ای منحصربه‌فرد و دلنشین خواهد بود که به شما پیشنهاد می‌کنیم آن را با خانواده یا دوستان خود تجربه کنید.
🌏 موقعیت سد گوران
سد تاریخی گوران، یکی از سدهای مهم و باستانی جزیره قشم، در روستای گوران واقع شده است. این روستا در ساحل شمالی جزیره قشم، در فاصله ۸۰ کیلومتری از مرکز شهرستان و در منتهی الیه غربی جنگل حرا قرار دارد. گوران، از توابع بخش شهاب شهرستان قشم در استان هرمزگان است.
📍 آدرس سد گوران: جزیره قشم، روستای گوران، انتهای جاده گوران
📝 معرفی کلی سد گوران قشم
این منطقه بر اساس آخرین سرشماری‌ها، بین ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ نفر جمعیت دارد. مورخان بسیاری بررسی های گسترده‌ای روی سد گوران انجام داده‌اند و چندین فرضیه برای تاریخچه این سد تاریخی ارائه شده است. بر اساس شواهد به دست آمده، پی‌ریزی سد گوران در دوره هخامنشیان صورت گرفته و تاج بالای آن به دست ساسانیان ساخته شده است.
در نهایت، سد گوران در دوره پهلوی تکمیل شد و در تاریخ ۲۵ اسفند ماه سال ۱۳۷۹ به شماره ثبت ۳۰۵۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. با توجه به شرایط جغرافیایی کشورمان، منابع آب شیرین از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند و سواحل و شهرهای جنوبی ایران نظیر قشم نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
سد گوران مهم‌ترین و بزرگترین سد جزیره قشم است و به عنوان منبع آب شیرین حیاتی برای اهالی منطقه عمل می‌کند. ساکنان این منطقه تلاش زیادی برای حفظ و استفاده بهینه از این منبع ارزشمند انجام می‌دهند. لازم به ذکر است که منطقه سد گوران نخستین مرکز ساخت لنج در ایران بوده است. همچنین، نام سد گوران ریشه‌ای تاریخی در لغت “گبران” دارد که به معنای غیرمسلمان است و احتمالاً به سکونت زرتشتیان در این منطقه اشاره دارد.
🚢 فعالیت‌های مردم ساکن در اطراف سد گوران
گفته می‌شود نام “گوران” از کلمه “گبران” گرفته شده که احتمالاً به محل سکونت زرتشتیان اشاره دارد. روستای گوران که در ۹۰ کیلومتری غرب جزیره قشم واقع شده است، مرکز اولیه ساخت لنج در این جزیره به شمار می‌آید و یکی از بزرگترین مراکز تولید و ساخت لنج های سنتی در ایران است. لنج ها و قایق های ساخته شده در این منطقه، نه تنها در سفرهای داخلی بین جزیره ها و بندرهای ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس، بلکه در سفرهای طولانی به هند و آفریقا نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. استادان ماهر قشمی، طراحی و ساخت لنج ها را از نظر حجم و نوع شناور به خوبی انجام می‌دهند.
در حال حاضر، بیشتر قایق ها، لنج های ماهیگیری، موتور لنج‌های باری و مسافربری مورد استفاده مردم، توسط استادکاران و کارگران محلی ساخته می‌شوند. صنعت لنج‌سازی در جزیره قشم یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین مشاغل است و این هنر از گذشته تا به حال و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است.
⛵⚒️ ساخت لنج در روستای گوران
روستای گوران به عنوان مرکز اولیه ساخت لنج در جزیره قشم، از مواد اولیه محلی و وارداتی برای ساخت لنج‌ها استفاده می‌کند. چوب های ساج، منتیگ، فینی، جنگلی و تنه درختان محلی مانند کرت، کهور و کنار، به همراه تنه درختان غیرمحلی مانند توت و چنار، از اصلی‌ترین مواد اولیه هستند. علاوه بر مواد چوبی، وسایل فلزی مانند میخ، پیچ و مهره نیز در ساخت لنج به کار می‌روند که در گذشته توسط آهنگران محلی ساخته می‌شدند، اما در حال حاضر میخ‌های مورد نیاز از اصفهان تهیه می‌شوند.
برای استحکام و دوام و زیبایی لنج‌ها، از مواد تزئینی و تقویت کننده ای مانند پنبه آغشته به روغن کنجد و نارگیل استفاده می‌شود که در اصطلاح محلی به آن “کلفات” می‌گویند. پس از ساختن لنج‌ها، استادکاران فتیله‌های پنبه‌ای را با روغن کنجد می‌آلایند و در درزهای لنج قرار می‌دهند و روی آن را با قیر می‌پوشانند تا از نفوذ آب جلوگیری شود. ساخت یک لنج به طور معمول بین یک تا دو سال به طول می‌انجامد تا آماده بهره‌برداری شود.
🏝️ جاهای دیدنی اطراف سد گوران
- تنگه چاهکوه (مشاهده روی نقشه)
- غار نمکی قشم (مشاهده روی نقشه)
- روستای کاسه سلخ (مشاهده روی نقشه)
- جنگل های حرا قشم (مشاهده روی نقشه)
- دره تندیس های قشم (مشاهده روی نقشه)
1️⃣ جنگل حرا
اگر مقصدتان سد گوران قشم است، حتما سری هم به جنگل حرا بزنید این جنگل تاریخی و عجیب در شمال غرب جزیره قشم واقع شده است. جنگل حرا به دو صورت قابل مشاهده است: زمانی که سطح آب های شور خلیج فارس بالاست، می‌توانید با قایق از درخت‌هایی که تا نیمه در آب هستند دیدن کنید. اما زمانی که سطح آب پایین می‌آید، تازه متوجه استثنایی بودن جنگل حرا می‌شوید. درختان این جنگل، که گویی از دل افسانه‌ها بیرون آمده‌اند، با تبدیل آب شور به شیرین بقای خود را تضمین کرده‌اند. جنگل حرا در فاصله‌ی ۲۰ دقیقه‌ای (۱۶ کیلومتری) از سد گوران قشم قرار دارد.
2️⃣ دره تندیس‌ها
یکی دیگر از جاذبه هایی که هنگام سفر به سد گوران قشم باید در لیست بازدیدهای خود قرار دهید، دره تندیس ها در نزدیکی روستای طبل است. این دره در فاصله‌ی ۱۵ دقیقه‌ای (۱۲ کیلومتری) از سد گوران واقع شده است. نام‌گذاری دره تندیس های قشم به دلیل شمایل خاص صخره‌های آن است. کارشناسان قدمت این منطقه را دو میلیون سال تخمین می‌زنند، زمانی که دره تندیس‌ها زیر آب قرار داشت و محل زندگی انواع موجودات زنده بود. برخی از صخره‌ها توسط آب صیقل یافته‌اند و برخی دیگر توسط باد و باران‌های سیل‌آسا پس از خشک شدن منطقه به وجود آمده‌اند.
3️⃣ موزه لنج سازی و دریا نوردی
در فاصله‌ی ۶ دقیقه‌ای (۳ کیلومتری) از سد گوران قشم، موزه‌ی لنج‌سازی و دریانوردی گوران قرار دارد. این موزه در سال ۱۳۹۶ با همکاری برخی کارشناسان ژاپنی تأسیس شد و هدف اصلی آن حفظ صنعت لنج‌سازی گوران به عنوان یک میراث ملی است. جالب است بدانید که لنج‌سازی گوران بزرگ ترین صنعت دستی به ثبت رسیده در جهان است این موزه در حال حاضر توسط اهالی روستا و جزیره قشم مدیریت می‌شود. با بازدید از این موزه، می‌توانید روند ساخت لنج‌های چوبی را مشاهده کرده و با شناورهای چوبی سنتی به دل جنگل حرا بروید.
